Đua xe F1 là gì
F1 là viết tắt của chữ Formula 1, dịch ra tiếng Việt là ‘Công thức 1’ hoặc ‘thể thức 1’. Tên gọi F1 có ý nghĩa đây là giải đua ô tô được tổ chức theo những công thức/luật/tiêu chuẩn cao nhất (1) trong số các giải đua do FIA tổ chức.
F1 được tổ chức từ năm 1950 sau khi FIA thuyết phục được sáu giải đua Grand Prix riêng lẻ ở châu Âu hợp nhất thành giải vô địch thế giới. Các giải đua Grand Prix ở mỗi quốc gia bây giờ được gọi là những chặng đua của giải F1. Cùng với sự phát triển của F1 thì số lượng các chặng đua ngày càng gia tăng. Mùa giải F1 2023 lên đến con số 24 chặng đua.
Xe F1 là những chiếc xe ô tô một chỗ ngồi, bánh hở và khoang lái mở.
Một số giải đua khác giống F1 (một chỗ ngồi, bánh hở) của FIA nhưng ở cấp độ (tiêu chuẩn) thấp hơn có thể kể ra như các giải F2, F3, F4 v.v..
>>Xem tin tức mới nhất về giải đua xe F1
Ban tổ chức F1
Cơ quan quản lý cao nhất, có quyền ban hành luật lệ cho giải đua F1 là liên đoàn đua xe ô tô quốc tế FIA. Còn đơn vị đứng ra tổ chức giải đua F1 là công ty Formula 1 Group. Do tập đoàn Liberty Media đang giữ cổ phần chi phối ở Formula 1 Group nên cũng có thể coi Liberty Media là đơn vị tổ chức F1.
Trong những năm đầu thì FIA tự đứng ra tổ chức giải đua F1, giống như FIFA (tổ chức World Cup) và UEFA (tổ chức EURO và Champions League). Đến giữa thập niên 1970 thì hiệp hội các đội đua được thành lập. Tổ chức này, đứng đầu là Bernie Ecclestone, đã đòi có được những quyền lợi (ăn chia) cao hơn. Năm 1981 thì FIA đã nhượng bộ, các bên thống nhất ký thỏa thuận Concorde, chính thức thay đổi cơ cấu quản trị và điều hành F1.
Liberty Media sẽ làm những công việc như sắp xếp lịch thi đấu, phê duyệt đơn tham gia của các đội đua và các đơn vị đăng cai, cũng như soạn thảo những luật lệ sẽ được áp dụng trong tương lai v.v…
Luật thể thao và luật về kỹ thuật F1 sẽ được Liberty Media (đã tham khảo ý kiến của các đội đua) trình lên FIA xem xét và phê duyệt. Nói chung khi Liberty Media (và các đội đua) đã thống nhất các điều luật mới thì việc trình lên FIA chỉ mang ý nghĩa thủ tục.
Trường đua F1
Các Grand Prix F1 được tổ chức ở những trường đua đạt tiêu chuẩn cấp 1 của FIA. Đây có thể là trường đua chuyên dụng hoặc trường đua đường phố. Tính đến năm 2024, đã có 77 trường đua từng tổ chức ít nhất 1 chặng đua F1.
Trường đua tổ chức F1 nhiều lần nhất là trường đua Monza ở Italia, được mệnh danh là ‘ngôi đền tốc độ’.
Lưu ý là những Grand Prix có thể được tổ chức ở nhiều trường đua khác nhau. Grand Prix Italia bây giờ đang được tổ chức ở Monza nhưng vào năm 1980 khi Monza được sửa chữa thì Grand Prix Italia tổ chức ở Imola. Grand Prix Pháp là Grand Prix được tổ chức ở nhiều trường đua khác nhau nhất (7 trường đua).
Ngược lại thì những trường đua cũng có thể tổ chức nhiều Grand Prix khác nhau. Ví dụ gần đây nhất là khi đại dịch Covid 19, một số trường đua như Silverstone hay Red Bull Ring đã tổ chức 2 Grand Prix liên tiếp nhau.
Silverstone là trường đua ghi dấu nhiều dấu ấn lịch sử. Silverstone là nơi đăng cai chặng đua F1 đầu tiên (1950), là nơi được chọn để tổ chức cuộc đua Sprint race đầu tiên, cũng là nơi được chọn để tổ chức chặng đua kỷ niệm 70 năm F1 (2020).
Spa Francorchamps ở Bỉ thì được xem là trường đua có cảnh quan và đường chạy mê hoặc nhất.
Những tay đua huyền thoại
Michael Schumacher từng 7 lần vô địch giải đua F1
Lewis Hamilton từng 7 lần vô địch giải đua F1
Grand Prix F1
Giải vô địch F1 bao gồm nhiều chặng đua (Grand Prix) ở nhiều quốc gia trên khắp thế giới. Kết quả thi đấu của các tay đua và các đội đua ở những Grand Prix sẽ được quy đổi thành điểm số, sau đó sẽ được cộng dồn để xác định thứ hạng trên bảng xếp hạng tổng.
Tay đua về nhất ở một cuộc đua chính được gọi là tay đua giành chiến thắng chặng đua đó. Rất ít dùng từ tay đua vô địch khi nói về cấp độ Grand Prix.
Còn tay đua giành được nhiều điểm số nhất trên bảng xếp hạng tổng được gọi là tay đua giành chức vô địch mùa giải.
Về mặt lịch sử thì các Grand prix ra đời trước giải vô địch F1. Đến năm 1950 thì FIA mới hợp nhất được 6 grand prix lớn nhất khi đó thành giải đua F1 đầu tiên.
Theo truyền thống thì các Grand Prix thường mang tên của các quốc gia. Nhưng có những quốc gia đăng cai nhiều Grand Prix thì Grand Prix thứ hai sẽ mang tên địa phương. Những năm gần đây xuất hiện xu hướng đặt tên Grand Prix theo những thành phố dù quốc gia chỉ tổ chức 1 Grand Prix. Ví dụ như GP Abu Dhabi (ở UAE), GP Sao Paolo (Brasil), GP Mexico city (ở Mexico).
Tính đến năm 2024, đã có 34 quốc gia từng đăng cai ít nhất 1 chặng đua F1, và có tổng cộng 54 Grand Prix. Quốc gia đăng cai nhiều chặng đua F1 nhất là Italia. Những Grand Prix được tổ chức nhiều lần nhất là Grand Prix Anh và Grand Prix Italia.
GP Monaco
Grand Prix F1 danh giá nhất là Grand Prix Monaco, cho dù với đa số khán giả thì các chặng đua ở đây thường rất nhàm chám. Trong thời kỳ đầu thì Grand Prix Monaco cùng với Le Mans 24h và Indy500 được mệnh danh là bộ ba vương miện của làng đua ô tô. Đến hiện tại thì sức hút của Le Mans 24h và Indy500 đã giảm đi nhiều. Chỉ còn Monaco vẫn đang cai F1 thường xuyên nên vẫn giữ được vị thế độc nhất vô nhị của mình. Theo nhiều thông tin thì ban tổ chức F1 không thu phí đăng cai của Grand Prix Monaco, chứng tỏ tầm quan trọng của giải đua này trong mắt những nhà tổ chức.
Scuderia Ferrari
Trong suốt lịch sử F1 thì Ferrari là đội đua duy nhất tham gia từ mùa giải đầu tiên cho đến bây giờ. Đội đua Ferrari đội đua thành công nhất lịch sử.
Cũng nhờ thế mà Ferrari gây dựng được một vị thế bất khả xâm phạm trong môn thể thao F1. Hãng xe Italia là hãng xe duy nhất được quyền phủ quyết những dự luật mà họ cho là không phù hợp (Giống như 5 thành viên hội đồng bảo an liên hợp quốc có quyền phủ quyết vậy). Tất nhiên là ban tổ chức F1 có đủ sự linh hoạt để thuyết phục hãng xe nước Ý chấp nhận những quy định mới để giải đua F1 luôn được tổ chức suôn sẻ cho đến bây giờ.
Ferrari cũng là đội đua duy nhất được nhận tiền công tham gia, mà không phụ thuộc thành tích thi đấu.
Hầu như mọi tay đua đều ao ước được lái chiếc xe đỏ. Như Sebastian Vettel từng nói rằng: ‘Nếu ai đó nói rằng họ không thích Ferrari, thì họ là fan của Ferrari.’ Mới nhất, như mọi người đều đã biết, Lewis Hamilton sẽ chuyển đến thi đấu cho Ferrari từ năm 2025.
(Bài viết đang được cập nhật)
Các nguồn tham khảo: