F1 – Giải đua xe F1 vô địch thế giới

F1 là viết tắt của chữ Formula 1, dịch ra tiếng Việt là ‘Công thức 1’ hoặc ‘thể thức 1’. Tên gọi F1 có ý nghĩa đây là giải đua ô tô được tổ chức theo những công thức/luật/tiêu chuẩn cao nhất (số 1) trong số các giải đua do FIA tổ chức.

F1 được tổ chức từ năm 1950 sau khi FIA thuyết phục được sáu giải đua Grand Prix riêng lẻ ở châu Âu hợp nhất thành giải vô địch thế giới. Các giải đua Grand Prix ở mỗi quốc gia bây giờ được gọi là những chặng đua của giải F1. Cùng với sự phát triển của F1 thì số lượng các chặng đua ngày càng gia tăng. Mùa giải F1 2023 lên đến con số 24 chặng đua.

Cập nhật những tin tức đua xe F1 mới nhất:

Lịch thi đấu toàn mùa giải F1

Lịch thi đấu chặng đua F1 tiếp theo

Những tay đua vô địch F1

Những đội đua vô địch F1

Ban tổ chức F1

Cơ quan quản lý cao nhất, có quyền ban hành luật lệ cho giải đua F1 là liên đoàn đua xe ô tô quốc tế FIA. Còn đơn vị đứng ra tổ chức giải đua F1 là công ty Formula 1 Group. Do tập đoàn Liberty Media đang giữ cổ phần chi phối ở Formula 1 Group nên cũng có thể coi Liberty Media là đơn vị tổ chức F1.

Trong những năm đầu thì FIA tự đứng ra tổ chức giải đua F1, giống như FIFA (tổ chức World Cup) và UEFA (tổ chức EURO và Champions League). Đến giữa thập niên 1970 thì hiệp hội các đội đua được thành lập. Tổ chức này, đứng đầu là Bernie Ecclestone, đã đòi có được những quyền lợi (ăn chia) cao hơn. Năm 1981 thì FIA đã nhượng bộ, các bên thống nhất ký thỏa thuận Concorde, chính thức thay đổi cơ cấu quản trị và điều hành F1.

Liberty Media sẽ làm những công việc như sắp xếp lịch thi đấu, phê duyệt đơn tham gia của các đội đua và các đơn vị đăng cai, cũng như soạn thảo những luật lệ sẽ được áp dụng trong tương lai v.v…

Luật thể thao và luật về kỹ thuật F1 sẽ được Liberty Media (đã tham khảo ý kiến của các đội đua) trình lên FIA xem xét và phê duyệt. Nói chung khi Liberty Media (và các đội đua) đã thống nhất các điều luật mới thì việc trình lên FIA chỉ mang ý nghĩa thủ tục.

Giải vô địch F1

Giải vô địch đua xe F1 được tổ chức hàng năm, bao gồm nhiều chặng đua (Grand Prix) trên khắp thế giới. Kết quả thi đấu của các tay đua và các đội đua ở những Grand Prix sẽ được quy đổi thành điểm số, sau đó sẽ được cộng dồn để xác định thứ hạng trên bảng xếp hạng tổng.

Tính đến năm 2024 tay đua vô địch nhiều lần nhất là Micheal Schumacher và Lewis Hamilton (cùng 7 lần), đội đua vô địch nhiều lần nhất là Scuderia Ferrari (16 lần).

Chặng đua F1/Grand Prix

Giải vô địch F1 bao gồm nhiều chặng đua F1 (Grand Prix) ở nhiều quốc gia trên khắp thế giới.

Tay đua về nhất ở một cuộc đua chính được gọi là tay đua giành chiến thắng chặng đua đó. Rất ít dùng từ tay đua vô địch khi nói về cấp độ Grand Prix.

Còn tay đua giành được nhiều điểm số nhất trên bảng xếp hạng tổng được gọi là tay đua giành chức vô địch mùa giải.

Về mặt lịch sử thì các Grand prix ra đời trước giải vô địch F1. Đến năm 1950 thì FIA mới hợp nhất được 6 grand prix lớn nhất khi đó thành giải đua F1 đầu tiên.

Theo truyền thống thì các Grand Prix thường mang tên của các quốc gia. Nhưng có những quốc gia đăng cai nhiều Grand Prix thì Grand Prix thứ hai sẽ mang tên địa phương. Những năm gần đây xuất hiện xu hướng đặt tên Grand Prix theo những thành phố dù quốc gia chỉ tổ chức 1 Grand Prix. Ví dụ như GP Abu Dhabi (ở UAE), GP Sao Paolo (Brasil), GP Mexico city (ở Mexico).

Tính đến năm 2024, đã có 34 quốc gia từng đăng cai ít nhất 1 chặng đua F1, và có tổng cộng 54 Grand Prix. Quốc gia đăng cai nhiều chặng đua F1 nhất là Italia. Những Grand Prix được tổ chức nhiều lần nhất là Grand Prix Anh và Grand Prix Italia.

Sự kiện chính ở những chặng đua F1 là cuộc đua chính (main race) vì đây là cuộc đua được thưởng điểm. Từ năm 2021 thì F1 tổ chức thêm các cuộc đua nước rút Sprint race, được thưởng điểm số ít hơn. Thứ tự xuất phát của cuộc đua chính và đua nước rút sẽ được xác định ở các cuộc đua phân hạng tương ứng. Ngoài ra thì các chặng đua sẽ có một vài cuộc chạy thử để các tay đua làm quen đường và tìm kiếm thiết lập xe chính xác.

Tính đến hết năm 2024, tay đua giành được nhiều chiến thắng chặng đua F1 nhất là Lewis Hamilton.

Grand Prix F1 danh giá nhất là Grand Prix Monaco, cho dù với đa số khán giả thì các chặng đua ở đây thường rất nhàm chám. Trong thời kỳ đầu thì Grand Prix Monaco cùng với Le Mans 24h và Indy500 được mệnh danh là bộ ba vương miện của làng đua ô tô. Đến hiện tại thì sức hút của Le Mans 24h và Indy500 đã giảm đi nhiều. Chỉ còn Monaco vẫn đang cai F1 thường xuyên nên vẫn giữ được vị thế độc nhất vô nhị của mình. Theo nhiều thông tin thì ban tổ chức F1 không thu phí đăng cai của Grand Prix Monaco, chứng tỏ tầm quan trọng của giải đua này trong mắt những nhà tổ chức.

Trường đua F1

Các Grand Prix F1 được tổ chức ở những trường đua đạt tiêu chuẩn cấp 1 của FIA. Đây có thể là trường đua chuyên dụng hoặc trường đua đường phố. Tính đến năm 2024, đã có 77 trường đua từng tổ chức ít nhất 1 chặng đua F1.

Trường đua tổ chức F1 nhiều lần nhất là trường đua Monza ở Italia, được mệnh danh là ‘ngôi đền tốc độ’.

Lưu ý là những Grand Prix có thể được tổ chức ở nhiều trường đua khác nhau. Grand Prix Italia bây giờ đang được tổ chức ở Monza nhưng vào năm 1980 khi Monza được sửa chữa thì Grand Prix Italia tổ chức ở Imola. Grand Prix Pháp là Grand Prix được tổ chức ở nhiều trường đua khác nhau nhất (7 trường đua).

Ngược lại thì những trường đua cũng có thể tổ chức nhiều Grand Prix khác nhau. Ví dụ gần đây nhất là khi đại dịch Covid 19, một số trường đua như Silverstone hay Red Bull Ring đã tổ chức 2 Grand Prix liên tiếp nhau.

Silverstone là trường đua ghi dấu nhiều dấu ấn lịch sử. Silverstone là nơi đăng cai chặng đua F1 đầu tiên (1950), là nơi được chọn để tổ chức cuộc đua Sprint race đầu tiên, cũng là nơi được chọn để tổ chức chặng đua kỷ niệm 70 năm F1 (2020).

Spa Francorchamps ở Bỉ thì được xem là trường đua có cảnh quan và đường chạy mê hoặc nhất.

Xe đua F1

Về bản chất thì cuộc đua F1 là cuộc đua của những chiếc xe. Xe đua F1 là những chiếc xe được thiết kếtheo những quy tắc (luật) nhất định, chỉ phục vụ cho mục đích đua xe ở những trường đua đạt tiêu chuẩn F1.

Tay đua F1

Nhân vật chính của những cuộc đua F1 đương nhiên là những tay đua.

Đang cập nhật

Đội đua F1

Trong suốt lịch sử F1 thì Ferrari là đội đua duy nhất tham gia từ mùa giải đầu tiên cho đến bây giờ. Đội đua Ferrari đội đua thành công nhất lịch sử.

Cũng nhờ thế mà Ferrari gây dựng được một vị thế bất khả xâm phạm trong môn thể thao F1. Hãng xe Italia là hãng xe duy nhất được quyền phủ quyết những dự luật mà họ cho là không phù hợp (Giống như 5 thành viên hội đồng bảo an liên hợp quốc có quyền phủ quyết vậy). Tất nhiên là ban tổ chức F1 có đủ sự linh hoạt để thuyết phục hãng xe nước Ý chấp nhận những quy định mới để giải đua F1 luôn được tổ chức suôn sẻ cho đến bây giờ.

Ferrari cũng là đội đua duy nhất được nhận tiền công tham gia, mà không phụ thuộc thành tích thi đấu.

Hầu như mọi tay đua đều ao ước được lái chiếc xe đỏ. Như Sebastian Vettel từng nói rằng: ‘Nếu ai đó nói rằng họ không thích Ferrari, thì họ là fan của Ferrari.’ Mới nhất, như mọi người đều đã biết, Lewis Hamilton sẽ chuyển đến thi đấu cho Ferrari từ năm 2025.

Xem chi tiết tại: Lịch sử F1

F1 2000 đến 2004: Kỷ nguyên vàng của Ferrari và Michael Schumacher

Đang cập nhật

F1 2005 đến 2009: Bốn nhà vô địch khác nhau

Đang cập nhật

F1 2010 đến 2013: Red Bull thống trị lần thứ nhất, Sebastian Vettel

Đang cập nhật

F1 2014 đến 2020: Kỷ nguyên Mercedes và Lewis Hamilton

Đang cập nhật

F1 2021 đến 2024: Kỷ nguyên Red Bulll lần thứ 2, Max Verstappen vô địch 4 năm liên tiếp

Người đã chấm dứt sự thống trị của Lewis Hamilton là Max Verstappen. Họ so kè quyết liệt gần như trong suốt cả mùa giải F1 2021 và đã có những pha đụng độ nảy lửa ở Silverstone, Sao Paulo hay Ả Rập Saudi. Chức vô địch chỉ được xác định sau vòng đua cuối cùng ở chặng đua cuối cùng của mùa giải ở Abu Dhabi. Max Verstappen tận dụng tối đa lợi thế được thay lốp đã vượt mặt Lewis Hamilton để giành chức vô địch trong sự tức giận của đối thủ với quyết định gây tranh cãi của trọng tài chính Michael Masi. Đội đua Mercedes vẫn giữ được chức vô địch đội đua như một phần quà an ủi.

F1 2022 có sự thay đổi lớn về thiết kế xe khiến cho Mercedes suy yếu về mọi mặt, còn Ferrari vươn lên trở thành đối thủ cạnh tranh của Red Bull.  Tuy nhiên đội đua nước Ý với chủ công là tay đua Charles Leclerc chỉ giữ được sự hưng phấn ở nửa đầu mùa giải. Đến nửa cuối mùa giải thì họ hoàn toàn buông xuôi để cho Verstappen và Red Bull vô địch sớm. Hậu quả là đội trưởng Ferrari Mattia Binotto bị sa thải.

F1 2023 thì có thể coi là mùa giải vô địch dễ dàng nhất của Verstappen và Red Bull, kèm theo hàng loại kỷ lục bị phá vỡ.

Ngược lại, F1 2024 đánh dấu sự đi xuống của đội đua nước Áo, tay đua số hai của họ là Sergio Perez không giành được chiến thắng nào. Hàng loạt kỹ sư cao cấp của họ, trong đó có phù thủy khí động học Adrian Newey quyết định ra đi. Trong bối cảnh đó thì sự tỏa sáng của Verstappen đã giúp cho Red Bull không sụp đổ. Tay đua người Hà Lan thi đấu rất tốt ở những chặng đua đầu mùa giải để chiếm ngôi đầu bảng. Đến giữa mùa giải thì Mclaren và Ferrari vươn lên mạnh mẽ, nhưng chỉ thắng được Red Bull ở bảng xếp hạng đội đua. Còn ở bảng xếp hạng tay đua thì Verstappen tiếp tục vô địch trước hai chặng đua.

(Bài viết đang được cập nhật)

Các nguồn tham khảo:

• Trang chủ F1
• Xem thông tin về giải đua F1 trên Wikipedia